Giám sát tội phạm: nguyên tắc kiểm soát nơi ra vào, bảo trì

Kiểm soát nơi ra vào: Để kiểm soát dòng người qua lại, toà nhà có thể chỉ tạo một lối ra vào và giới hạn đường đi của khách thông qua cách sắp xếp rào chắn, chiếu sáng...

Căn nhà dùng hàng rào dạng hở, vừa vạch rõ ranh giới tài sản, vừa đảm bảo tầm nhìn của chủ nhà. Ảnh: Wikimedia Commons.

Bảo trì: Nếu được vệ sinh, tu bổ thường xuyên, toà nhà sẽ gửi đi thông điệp gia chủ hay người dân nơi đó rất quan tâm và để ý tới xung quanh, từ đó dễ khiến kẻ xấu e ngại.

Nguyên tắc này liên quan tới lý thuyết tội phạm học "cửa sổ vỡ" - học thuyết cho rằng kẻ xấu có xu hướng tiếp tục phá hoại nếu người dân không sớm sửa khung cửa sổ vỡ đầu tiên của một tòa nhà vì đây là dấu hiệu cho thấy không ai quan tâm, là "lời mời gọi" tội phạm.

Hàng rào xuống cấp gửi đi thông điệp tòa nhà bên trong không được chăm sóc, khiến nơi này có thể trở thành mục tiêu của đạo chích. Ảnh: Wikimedia Commons.

Một số nghiên cứu cho thấy CPTED nếu được áp dụng hợp lý có thể mang lại thành công. Ví dụ, nghiên cứu năm 2000 tại Mỹ cho kết quả số vụ cướp tài sản đã giảm từ 30 xuống 84% sau khi áp dụng.

Tương tự, tại Anh, một số nghiên cứu cho thấy tội phạm giảm mạnh sau khi chính quyền ứng dụng nguyên tắc CPTED. Ví dụ, xây nhà đối diện nhau, dùng hàng rào có khe hở, sắp đặt cây cối để chủ nhà có tầm nhìn tối đa. Tội phạm ăn trộm tại cửa hàng bán lẻ cũng giảm sau khi độ cao quầy hàng được giảm để nhân viên quan sát dễ dàng hơn.

Dải kim loại hình răng cưa trên thành vườn hoa ngăn người ngồi lên trên. Ảnh: New York Times.

Dù ban đầu được đúc kết từ kiến trúc nhà, chung cư, CPTED cũng có thể được áp dụng cho khu vực công cộng. Ví dụ, để ngăn ngừa hành vi lảng vảng, ngủ nơi công cộng, và trượt ván, thành phố New York đã cho lắp dải kim loại hình răng cưa trên vỉa hè và hàng rào.

Khu Camden, thành phố London còn chuyển sang dùng loại ghế đá có bề mặt nghiêng để chống ngồi lâu và nằm ngủ.

Chiếc ghế ở khu Camden, thành phố London (Anh) có thiết kế ngăn việc ngồi lâu. Ảnh: Indesignlive.

Tuy nhiên, một số người cho rằng các biện pháp này là không cần thiết và chỉ để gây khó khăn cho lớp người dễ bị tổn thương (ví dụ người vô gia cư); khiến người dân không còn muốn sử dụng không gian công cộng và nếu làm sai cách sẽ làm tăng tội phạm, giảm chất lượng cuộc sống.

Quốc Đạt (Theo The Conservation, New York Times, The Guardian